Trong khi nhiều phương tiện truyền thông hiện nay cho rằng đồng chí Nguyễn Hữu Tiến là tác giả cờ đỏ sao vàng, Bộ Văn hóa - thông tin lại không xác nhận điều đó.

Và mới đây, tại cuộc hội thảo khá lớn về Nam kỳ khởi nghĩa, nhiều ý kiến đã đề cập đến tên một nhân vật khác: đồng chí Lê Quang Sô.

Bộ Văn hóa - thông tin: không có cơ sở!

Tư liệu quan trọng nhất khiến nhà văn Sơn Tùng khẳng định đồng chí Nguyễn Hữu Tiến là tác giả quốc kỳ là cuộc trò chuyện với một người tên Năm Thái trong một bệnh viện ở rừng miền Đông. Nhưng chính nhà văn Sơn Tùng cũng không biết được ông Năm Thái tên thật là gì, quê ở đâu, từng công tác ở đơn vị nào…

Chúng tôi đặt câu hỏi với nhà văn Sơn Tùng: “Ông nghĩ gì khi có một vài bài báo gần đây cho rằng ông Nguyễn Hữu Tiến không phải là tác giả lá cờ đỏ sao vàng và một số công trình nghiên cứu cũng không công nhận những gì ông đã nêu ra?”. Nhà văn Sơn Tùng: “Tôi biết thế nào viết thế ấy. Tôi yêu con người này và viết về con người này. Còn sự thật lịch sử như thế nào, tôi nghĩ các nhà khoa học cứ tiếp tục làm rõ”.

Các nhà nghiên cứu đã làm rõ tới đâu? Nhà nghiên cứu Trần Giang, chủ nhiệm công trình nghiên cứu cấp nhà nước về Nam kỳ khởi nghĩa, cho biết điều này đã được hội đồng biên soạn công trình nghiên cứu đưa ra thảo luận và đi đến kết luận: thông tin về việc đồng chí Nguyễn Hữu Tiến là người đầu tiên vẽ cờ đỏ sao vàng là chưa có căn cứ khoa học xác đáng, nên chưa thể đưa vào công trình khoa học này.

Ông Trần Giang cũng cho biết thêm: đồng chí Nguyễn Hữu Tiến đã không có mặt tại hội nghị Tân Hương tháng 7-1940 - hội nghị quyết định về khởi nghĩa Nam kỳ, trong đó có bàn thảo và quyết định cờ đỏ sao vàng. Và chỉ ba ngày sau hội nghị nói trên, đồng chí Nguyễn Hữu Tiến đã bị bắt cùng với rất nhiều tài liệu quan trọng tại cơ sở in ấn bí mật.

Đồng chí Lê Quang Sô sinh năm 1894 ở Chợ Gạo (Mỹ Tho), hoạt động cách mạng sớm, là trí thức Nho học và biết tiếng Pháp. Ông đã đi Trung Quốc năm 1927, từng gặp nhà ái quốc Phan Bội Châu, từng ở tù Côn Đảo cùng với Ngô Gia Tự, Trần Văn Giàu, Lư Sanh Hạnh... Khi ra tù, ông được Tỉnh ủy Mỹ Tho giao nhiệm vụ mở ba lớp đào tạo cán bộ năm 1937-1939. Đồng chí Lê Quang Sô cũng là người dịch quyển Chiến lược và chiến thuật du kích chiến tranh của Trung Quốc và sau đó in 500 quyển phổ biến cho các nơi trước ngày khởi nghĩa.

Theo hồ sơ lưu trữ của mật thám Pháp, trong số 74 thứ tài liệu, vật dụng thu được trong vụ bắt đồng chí Nguyễn Hữu Tiến và Nguyễn Thị Minh Khai ngày 30-7-1940, không có cờ đỏ sao vàng hoặc vật liệu, dụng cụ nào liên quan đến việc vẽ và in cờ.

Ngoài ra, cũng theo nhà nghiên cứu Trần Giang, sau đó đồng chí Nguyễn Hữu Tiến cùng bị giam chung nhiều tháng liền với một người cộng sản khác là đồng chí Nguyễn Văn Cung.

Đồng chí Nguyễn Hữu Tiến đã kể cho đồng chí Nguyễn Văn Cung rất nhiều chuyện, nhưng chưa bao giờ kể rằng mình đã vẽ cờ đỏ sao vàng. Ngay cả khi đồng chí Nguyễn Văn Cung nói rằng mình đã thấy lá cờ đỏ sao vàng tại phòng tra tấn ở bót Catinat, đồng chí Nguyễn Hữu Tiến cũng không nói gì.

Đó là ý kiến và cũng là kết luận của các nhà nghiên cứu và nhân chứng Nam kỳ khởi nghĩa. Còn cho đến nay đã có cơ quan chức năng nào đề cập chính thức việc này? Có. Đó là công văn số 1393/VHTT-BTCM do Thứ trưởng Bộ Văn hóa - thông tin Lưu Trần Tiêu ký ngày 18-4-2001 nhằm phúc đáp tờ trình của UBND tỉnh Hà Nam (quê hương đồng chí Nguyễn Hữu Tiến) về việc xem xét công nhận đồng chí Nguyễn Hữu Tiến là người vẽ nên lá cờ đỏ sao vàng.

Trong văn bản này, Bộ Văn hóa - thông tin khẳng định: “Tất cả các nguồn tài liệu hiện có tại Cục Lưu trữ Trung ương Đảng, tại Viện Lịch sử Đảng trực thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, tại Bảo tàng Cách mạng Việt Nam, Bảo tàng Hồ Chí Minh đều không có tài liệu nào chứng minh đồng chí Nguyễn Hữu Tiến là người vẽ lá cờ Tổ quốc”. Do không có cơ sở chứng minh, Bộ Văn hóa - thông tin trong văn bản này cũng nói rõ là không thể đề nghị Thủ tướng Chính phủ ghi nhận công trạng này của đồng chí Nguyễn Hữu Tiến.

Tỉnh ủy Tiền Giang: chính là ông Lê Quang Sô!

Trong khi Bộ Văn hóa - thông tin có ý kiến như vậy, một số tờ báo như Ấp Bắc, Sài Gòn Giải Phóng, Lao Động... bắt đầu nhắc đến tên một nhân vật khác có thể là tác giả lá cờ đỏ sao vàng: đồng chí Lê Quang Sô.

Đó cũng là cái tên được nhắc đến khá nhiều tại hội thảo về Nam kỳ khởi nghĩa năm 2005 tại Mỹ Tho. Một trong những mục đích của cuộc hội thảo là nhằm trả lời câu hỏi: ai là tác giả lá cờ đỏ sao vàng năm 1940? Tại hội thảo, nhà nghiên cứu Lê Minh Đức (phó chủ tịch Hội Khoa học lịch sử tỉnh Tiền Giang) đã trình bày kết quả xác minh, tìm hiểu nhiều năm của mình như sau:

...Đầu năm 1940, đồng chí Phan Văn Khỏe (bí thư Tỉnh ủy Mỹ Tho, sau này là bí thư Xứ ủy Nam kỳ) có trao đổi với đồng chí Lê Quang Sô về đòi hỏi của các tầng lớp dân chúng về một lá cờ Mặt trận, lá cờ đoàn kết rộng rãi các giai tầng xã hội. Đòi hỏi đó là đúng đắn, cần nghiên cứu.

Đồng chí Lê Quang Sô đã tham khảo ý kiến với ông Lê Kiến Đức - một nhà Nho tiến bộ, trước đây đã bán đất để góp tiền xây dựng Nam Cường thư xã (nhà sách của đảng bộ Mỹ Tho). Ông nói: “Mỗi nước đều có lá cờ của mình, trong đó chứa đựng ý nghĩa của nó như cờ Pháp, cờ Liên Xô, cờ Nhật… Còn mình lấy cái gì làm nội dung đây…”.

Ý kiến của đồng chí Sô là: lá cờ của Đảng mình là cờ đỏ búa liềm, nay thêm cờ Mặt trận, thêm một cờ đỏ nữa, nền đỏ phải giữ, còn bên trong vẽ cái gì thì phải tính. Sau đó đồng chí Lê Quang Sô và Hồ Tri Hạ (đảng viên ở Bà Rịa lánh địch theo đồng chí Sô về tham gia hoạt động ở Mỹ Tho) mày mò vẽ các kiểu ngôi sao, vẽ đi vẽ lại nhiều lần, cuối cùng chọn ngôi sao năm cánh màu vàng vì thấy đẹp.

Ngôi sao được dời đi dời lại khắp mọi chỗ trên lá cờ, cuối cùng được chọn đặt ở vị trí giữa cờ. Đồng chí Phan Văn Khỏe đồng ý với hình mẫu được phác thảo... Lúc bấy giờ khoảng tháng 4-1940.

Đến tháng 7-1940, hội nghị Xứ ủy Nam kỳ ở Tân Hương đã họp và quyết nghị nhiều vấn đề quan trọng liên quan đến cuộc khởi nghĩa, trong đó có hình thức của chính quyền, quốc kỳ, khẩu hiệu, các chính sách đối với các tầng lớp nhân dân.

Quốc kỳ là cờ đỏ sao vàng năm cánh, nền đỏ tượng trưng cho cách mạng, năm cánh sao tượng trưng cho tầng lớp sĩ, nông, công, thương, binh đoàn kết, màu vàng có ý nghĩa là màu dân tộc. Kích cỡ lá cờ cũng được sơ bộ qui định thống nhất: lá cờ hình chữ nhật, bề dài bằng 1,5 bề ngang, ngôi sao năm cánh bằng 1/3 bề dài lá cờ và đặt ở trung tâm. Riêng cánh sao không qui định cụ thể, hình bầu hay nhọn đều được.

Như vậy, hội nghị Xứ ủy Nam kỳ tháng 7-1940 ở Tân Hương đã chấp nhận phác thảo lá cờ do Tỉnh ủy Mỹ Tho đề nghị làm quốc kỳ của “Việt Nam dân chủ cộng hòa quốc”.

Nhà nghiên cứu Lê Minh Đức xác định đồng chí Lê Quang Sô là người đã thiết kế lá cờ đỏ sao vàng. Ông Đức cũng cho biết tư liệu nói trên được rút ra từ các hồi ký của các đồng chí tập kết ra miền Bắc năm 1954 (những hồi ký này do Ban Nghiên cứu lịch sử Đảng trung ương tổ chức viết từ năm 1960-1972). Ngoài ra, tư liệu nói trên còn dựa vào lời kể của các nhân chứng lịch sử còn sống sau Nam kỳ khởi nghĩa.

Sau khi nghe nhiều ý kiến trình bày tại hội thảo ở Mỹ Tho, ông Trần Hoàng Diệu - trưởng Ban tuyên giáo, Thường vụ Tỉnh ủy Tiền Giang - đã “gút” lại rằng: người thiết kế cờ đỏ sao vàng là đồng chí Lê Quang Sô, từ ý tưởng của nhiều người, đặc biệt là sự chỉ đạo trực tiếp của Xứ ủy Nam kỳ.

Có mặt tại hội thảo này, ông Huỳnh Văn Niềm - nguyên bí thư Tỉnh ủy Tiền Giang - cũng tán thành như vậy và nhấn mạnh thêm rằng: “Theo tôi và các đồng chí của mình, hồi ký của đồng chí Lê Quang Sô được viết trong thời kỳ cải cách ruộng đất, viết ở miền Bắc, theo gợi ý của trung ương thì khó có thể viết sai được”.

BÙI THANH