“Đoàn kết” là một lực lượng vô địch – Trường xuân bất lão.

Đó là lời phát biểu khái quát nhất và sâu sắc của Bác Hồ tức Chủ tịch Hồ Chí Minh trong Lời kêu gọi tại buổi lễ mừng Quốc khánh 2/9/1955 được đăng trên báo Nhân Dân ra ngày kỷ niệm trọng đại này.

Khẩu khí “Đại đoàn kết là một lực lượng” của Bác Hồ được nêu lên từ một nhận định và đánh giá mang tính tổng hợp cao khi Người đúc kết quá trình cách mạng 10 năm kể từ ngày 2/9/1945 đến ngày 2/9/1955 như sau: ”Trong 10 năm qua, chúng ta đã khắc phục mọi khó khăn và thu được nhiều thắng lơi. Đó là vì nhân dân ta đoàn kết nhất trí, bộ đội ta rất anh dũng, Đảng ta và Chính phủ đã lãnh đạo đúng đắn và kiên quyết. Vì bên trong thì chúng ta có Mặt trận dân tộc thống nhất mạnh mẽ, bên ngoài thì chúng ta được sự ủng hộ của nhân dân thế giới yêu chuộng hòa bình”.

Bác định nghĩa “đại đoàn kết” là “một lực lượng” vì Bác muốn chỉ rõ toàn bộ các thành phần được bao gồm và tập hợp lại từ những bộ phận sau đây: nhân dân, bộ đội, Đảng, Chính phủ. Bốn bộ phận tổng hợp này hình thành một lực lượng lớn nhất và quan trọng nhất trong cả nước bằng phương thức “Đại đoàn kết” do Mặt trận dân tộc thống nhất thực hiện. Ngoài ra, bên ngoài nước, chúng ta còn có sự ủng hộ của nhân dân thế giới yêu chuộng hòa bình.

Như vậy, từ  ngữ “đại đoàn kết” được Bác nâng lên tầm cao là một “lực lượng”, không chỉ đơn thuần nghĩa đen là một “danh từ” hay “động từ” nữa mà trở thành một nghĩa bóng có ý nghĩa vô cùng to lớn và không còn là một danh từ “trừu tượng” chung chung nữa mà là một “vật thể hữu hình”, cụ thể và thực tế.

Đó có thể hiểu là “một đám đông” rộng lớn hay “một lực lượng” có ý thức được tổ chức và lãnh đạo hết sức chặt chẽ và quy mô. Bác coi “lực lượng” này có quy mô lớn đồng thời cũng hàm chứa chất lượng cao luôn luôn đem lại thắng lợi vô giá nên “chúng ta ngày phải củng cố và phát triển lực lượng ấy” như lời Bác dạy. Bởi vì Bác đã đánh giá rất cao lực lượng này sau khi chiêm nghiệm lại như sau :

 “- Lực lượng đoàn kết đã giúp Cách mạng tháng Tám thành công.

 “- Lực lượng đoàn kết đã giúp Kháng chiến thắng lợi.

 “- Lực lượng đoàn kết sẽ động viên nhân dân từ Bắc đến Nam đấu tranh để thực hiện hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ trong cả nước.”

Hai vế trên đã hiện thực vì thấy rõ cuộc tổng khởi nghĩa thành công dẫn đến sự ra đời của nhà nước công nông “Việt Nam dân chủ cộng hòa” và tiếp đến là 9 năm toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp đã thắng lợi hòan toàn (1946- 1954) thông qua hiệp định Genève.

Còn vế thứ ba được nói về tương lai, Bác đả dự đoán là dù cho đế quốc Mỹ đã can thiệp vào nước ta, biến miền Nam thành một chư hầu của Hoa Kỳ với một chế độ tay sai nhưng dứt khoát không thể tồn tại lâu dài và nhất định phải được chấm dứt vì nhân dân từ Bắc đến Nam đang quyết tâm dũng cảm đấu tranh để thực hiện hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ trong cả nước do lực lượng đoàn kết thực hiện mà người lãnh đạo là Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam.

Và 20 năm sau, lời tiên đoán như thần của Bác Hồ đã trở thành hiện thực, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã thành công vẻ vang (30/4/1975) tiến tới thống nhất Tổ quốc đem lại nền độc lập, dân chủ hoàn toàn trong cả nước.

Trước sau như một, lời phát biểu của Bác dành cho Mặt trận dân tộc thống nhất không hề lay chuyển về sự lãnh đạo lực lượng đoàn kết cả nước và kết quả to lớn của nó. “Tháng năm 1941, Mặt trận dân tộc thống nhất Việt Minh được thành lập, đó là khối đại đoàn kết rộng lớn nhất chưa từng có trong phong trào giải phóng dân tộc ở nước chúng tôi. Mặt trận dân tộc, trong đó Đảng là lực lượng chủ yếu. đã động viên và tổ chức các nhóm du kích chiến đấu suốt trong thời gian chiến tranh thế giới thứ hai, bên cạnh các nước đồng minh, chống bọn phát- xít xâm lược.”(Bài viết cho tạp chí Vì một nền hòa bình lâu dài, vì một nền dân chủ nhân dân, bản tiếng Pháp số 356 ngày 2/9/1955, Hồ Chí Minh tòan tập, tập 7, trang 324).

Vẫn với tư tưởng “Đại đoàn kết là một lực lượng”,  khi đến chúc mừng Đại hội Mặt trận để thành lập Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ngày 10/9/1955, Bác Hồ đã đánh giá công lao to lớn của Mặt trận qua hai giai đoạn lịch sử trong kháng chiến chống Pháp :

- Mặt trận Việt Minh đã giúp Cách mạng tháng Tám thành công

- Mặt trận thống nhất Việt Minh – Liên – Việt đã giúp kháng chiến thắng lợi.

Đó cũng là nhờ vào đại đoàn kết là một lực lượng vô địch. Trong lời chúc mừng Đại hội trên, Bác Hồ nhận xét : ”Trên nền tảng vững mạnh là lực lượng vô địch của đại đa số nhân dân ta (tức là giai cấp công, nông) với một cương lĩnh rộng rãi và một chính sách đúng đắn, với sự đoàn kết nhất trí của tất cả những người xứng đáng là con Lạc cháu Hồng – Mặt trận nhất định sẽ thành công trong việc đánh tan âm mưu Mỹ và bè lũ tay sai của chúng và thực hiện hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ trong cả nước Việt Nam yêu quý của chúng ta”.(Lời chúc mừng Đaị hội Mặt trận đăng trên báo Nhân Dân số 351 ngày 5/9/1955, Hồ Chí Minh toàn tập, tập 7, trang 326).

Khi còn ở chiến khu Việt Bắc, đến nói chuyện tại buổi khai mạc Đại hội thống nhất Việt Minh – Liên Việt diễn ra từ ngày 3 đến ngày 7/3/1951, Bác đã vui mừng nói :”Một người đã cùng các vị tranh đấu trong bấy nhiêu năm trong khối đại đoàn kết toàn dân, hôm nay trông thấy rừng cây đại đoàn kết ấy dã nở hoa kết quả và gốc rễ nó đang ăn sâu lan rộng khắp toàn dân, và nó có một cái tương lai “trường xuân bất lão”.(Sđd trang 48). Lúc ấy, Mặt trận chưa có Luật mà chỉ có Chính cương (Cương lĩnh) và Điều lệ được Đại hội thảo luận để thông qua. Nhằm chỉ ra phương hướng, nhiệm vụ cho sự phát triển của Mặt trận, Bác Hồ đã đề ra bốn vấn đề như sau :

1- Mặt trận cần có một kỷ luật tự giác mà mỗi hội viên, đoàn thể và cá nhân đều tuân theo.

2- Mặt trận phải tiến dần dần đến thật dân chủ, là những cơ quan chỉ đạo sẽ do quần chúng trong Mặt trận cử ra.

3- Sự hoạt động của Mặt trận nên nhằm vào điểm chính để tránh khỏi việc gì cũng làm nhưng ít việc làm chu đáo. Điểm chính ấy là đẩy mạnh thi đua ái quốc.

4- Các đảng phái, đoàn thể và nhân sĩ trong Mặt trận cần phải đoàn kết chặt chẽ, thân ái giúp đỡ lẫn nhau, thật thà học tập những ưu điểm và phê bình những khuyết điểm để cùng nhau tiến bộ.

Đây là bốn phương châm hay bốn phương thức hoạt động cho tới nay vẫn còn nguyên giá trị làm nền tảng cốt lõi cho sự nghiệp đổi mới của Mặt trận và các đoàn thề, tổ chức thành viên.

Khi đến dự Đại hội nói trên, Người còn phát biểu và ghi lại bút tích ấy trong cuốn sổ danh dự của Đại hội toàn quốc Thống nhất Việt Minh – Liên Việt, câu nói nổi tiếng như một lời sấm, như một châm ngôn :”Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết. Thành công, thành công, đại thành công”.

Trong lời phát biểu tại buổi bế mạc lễ ra mắt của Đảng Lao động Việt Nam (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam) ngày 3/3/1951, Bác Hồ đã phát biểu với Mặt trận như sau: ”Các đảng phái, các đoàn thể trong Mặt trận dân tộc, thì Đảng Lao động Việt Nam chủ trương: Đoàn kết chặt chẽ, đoàn kết lâu dài, cùng nhau tiến bộ.” 

Đối với Bác, đoàn kết như là con ngươi của người sáng mắt bởi vì mắt vừa là cửa sổ của tâm hồn vừa là kim chỉ nam cho hành động của chúng ta. Tâm và tầm của con người đều được mắt thể hiện qua lời nói và việc làm mà sự thể hiện này phải được thực hiện qua sự đoàn kết với nhau thì mới phát huy được sức mạnh – lực lượng vô địch như Bác đã nhận xét và đánh giá. Chính vì lẽ đó mà Bác luôn nói tới đại đoàn kết bất cứ ở nơi đâu, lúc nào và bất cứ với cá nhân, tập thể nào, đặc biệt với Đảng và với Mặt trận.

Và ngày nay, khi nói đến Đảng và Mặt trận thì là nói đến đoàn kết, đại đoàn kết, và ngược lại. Đó là một lời dạy, một sự chỉ đạo ngắn nhất trong toàn bộ bài viết, phát biểu và nói chuyện của Bác lúc sinh thời.

Người ta đã thống kê được 1.809 cụm từ “đoàn kết, đại đoàn kết” trong 839 bài viết và nói chuyện của Bác trong số 1921 bài in trong 10 tập sách Hồ Chí Minh toàn tập đã xuất bản nhiều lần.(Tài liệu Hội thi “Mặt trận dân tộc thống nhất Việt Nam 80 năm, một chặng đường vẻ vang” của ban Tuyên giáo MTTQVN TP HCM)

 Vương Liêm